Programma 3 Fysieke leefomgeving

Wat mag het kosten?

Taakveld 0.3 Beheer overige gebouwen en gronden (nadeel in 2023 € 258.000, voordeel in 2024 € 231.000, nadeel in 2025 en 2026 van € 9.000)
Gemeentelijk vastgoed (nadeel incidenteel in 2023 € 240.000 en voordeel incidenteel in 2024 € 240.000)
De gemeente heeft in 2022 op basis van oude afspraken een pand overgenomen tegen betaling van de boekwaarde. Na deze aankoop zou dit pand door de gemeente weer verkocht worden aan derden omdat het pand niet nodig is voor gemeentelijke doeleinden. Er wordt hierbij een positief verkoopresultaat verwacht. De (plan)kosten voor de verkoop en de verwachte verkoopopbrengst zijn in de begroting verwerkt. Omdat het gebouw in 2023 niet is verkocht worden de resterende kosten en opbrengsten doorgeschoven naar 2024. Momenteel wordt de bestemming gewijzigd van Dienstverlening naar Wonen, (maximaal) drie woningen.

Binnen dit taakveld ziet u het incidenteel nadeel van 2023 (lagere baat exploitatie) en het incidenteel voordeel van 2024 (hogere baat exploitatie). Verderop bij de mutaties in reserves bij de algemene dekkingsmiddelen ziet u de mutaties die via de algemene reserve lopen. Per saldo betreft dit een budgettair neutraal effect voor deze bestuursrapportage.

Gemeentelijke gebouwen en werf - energielasten (nadeel structureel € 18.000 voor 2023 en € 9.000 voor 2024 en verder)
De gestegen energiekosten kunnen tot een budgetoverschrijding van > € 25.000 leiden. Daarover is de gemeenteraad in 2022 al geïnformeerd. De definitieve overschrijding wordt pas bij de eindafrekening duidelijk.

• Overige gemeentelijke gebouwen: door de maandbedragen tot eind 2023 door te rekenen lijkt het reëel om van een jaaroverschrijding van € 12.000 uit te gaan.
• Werkplaats/werf Opheusden: door de maandbedragen tot eind 2023 door te rekenen is het reëel om van een jaaroverschrijding van € 6.000 uit te gaan.

De verwachting bestaat dat de hoge energieprijzen nog geruime tijd zullen aanhouden en worden daarom structureel meegenomen voor budgetverhoging.

Taakveld 2.1 Verkeer en vervoer (nadeel structureel in 2023 € 88.000, nadeel in 2024 € 228.000, nadeel in 2025 en 2026 van € 158.000)
Openbare verlichting (nadeel structureel van € 158.000)
De gemeente koopt stroom in voor de openbare verlichting (lantaarnpalen en abri's). Het effect van de hoge energieprijzen zien we terug in de voorschotten. We verwachten structureel een overschrijding van € 158.000. De eindafrekening ontvangen we pas volgend jaar. We zijn bezig met het vervangen van de armaturen naar LED-verlichting. Daarbij zijn onze budgetten meteen neerwaarts bijgesteld, vooruitlopend op een verwachte energiebesparing.
Deze energiebesparing weegt echter niet op tegen de veel hogere energiekosten. Daarnaast is er het effect van de nieuwe aanbesteding. Onze stroom is bovendien 100% groen, hetgeen ook meer kost dan grijze stroom. We constateren dat het budget daarom structureel te laag is.

Voorbereiding aanleg rondweg Ochten (voordeel incidenteel in 2023 van € 70.000 en nadeel incidenteel van € 70.000 in 2024)
Als gevolg van het doorschuiven van budget van 2022 naar 2023 is ook in dit jaar sprake van een overschot van € 70.000. Inmiddels wordt verkeerskundig onderzoek uitgevoerd alsmede een variantenstudie. Tevens bevindt de gebiedsvisie zich in een afsluitende fase. De werkzaamheden zullen in het jaar 2024 doorlopen, inclusief besluitvorming in de eerste helft van 2024. Om deze reden wordt voorgesteld het resterende bedrag over te hevelen naar 2024.

Binnen dit taakveld ziet u het incidenteel voordeel van 2023 (lagere last exploitatie) en het incidenteel nadeel van 2024 (hogere last exploitatie). Verderop bij de mutaties in reserves bij de algemene dekkingsmiddelen ziet u de mutaties die via de algemene reserve lopen. Per saldo betreft dit een budgettair neutraal effect voor deze bestuursrapportage.

Taakveld 5.5 Cultureel erfgoed (budgettair neutraal)
In de eerste bestuursrapportage 2023 is aanvullend budget gevraagd voor het groot onderhoud aan de kerktorens, in bijzonder de kerktoren in IJzendoorn. Aanleiding was onder meer de onverwachte kosten als gevolg van de wet op de Natuurbescherming (aanwezigheid van vleermuizen). Het uitstel bood wel de gelegenheid om een aanvraag in te dienen voor een provinciale subsidie. We hebben een subsidie van € 113.143 van de provincie Gelderland ontvangen. Hiermee hebben we een verwachte budgetoverschrijding afgewend. Tevens hebben we extra werkzaamheden kunnen uitvoeren, zoals het onderhoud aan het uurwerk en de verlichting. Dit voorkomt dat we op een later moment opnieuw kosten moeten maken voor de opbouw van een steiger.

Taakveld 5.7 openbaar groen en (openlucht) recreatie (incidenteel nadeel van € 272.978 in 2023 en € 36.000 in 2024)
Groenstroken (nadeel incidenteel in 2023 € 48.000)
De gemeente werkt aan het project grondgebruik. In dit project worden groenstroken die in gebruik zijn genomen verhuurd of verkocht aan inwoners. Voor dit project worden medewerkers ingehuurd. Hiervoor is € 94.000 begroot. We verwachten dat deze kosten in 2023 op zullen lopen tot € 142.000.
In de voorafgaande jaren waren de inkomsten uit grondverkoop hoger dan de uitgaven aan de personele capaciteit van het project. Doordat aan het einde van het project de lastigere dossiers overblijven zien we nu dat de opbrengsten teruglopen terwijl meer inzet noodzakelijk was. Daarnaast zijn de medewerkers ingezet voor een her-inventarisatie van het grondgebruik en het actualiseren van het gronduitgiftebeleid.

Onderhoud openbare speelplaatsen (nadeel incidenteel in 2023 € 75.193)
We hebben een budgetafwijking vanwege de herschikking van de speel- en ontmoetingsplekken in Ochten. Er is sprake van langdurige overlast en vernielingen, bedreiging en intimidatie. Om de overlast in Ochten te beperken en voldoende plekken te behouden waar jongeren samen kunnen komen, hebben wij eerder dit jaar een aantal besluiten genomen. Wij hebben u hier 5 september jl. via een raadsbrief over geïnformeerd.
Voor deze werkzaamheden is geen budget gereserveerd in de begroting. Daarom nemen wij de verwachte overschrijding van het budget in deze bestuursrapportage op.

Aanvullende kosten realisatie, beheer en onderhoud speelvoorzieningen (nadeel incidenteel in 2023 € 139.785 en in 2024 € 36.000)   
De beleidskant speelvoorzieningen is verder uitgewerkt in programma 6 onder Wat mag het kosten?.
Na vertrek van de vaste medewerker spelen in 2022 is de vacature in juni 2023 op interim-basis ingevuld. Onderwerpen die zijn blijven liggen zijn versneld opgepakt.

• Inhuur externe expertise (€ 21.760)

In het van kracht zijnde speelbeleid zijn geen budgetten voor de inzet van externe expertise opgenomen.

• In kaart brengen actuele situatie speeltuinen (€ 5.093) en actualiseren speelbeleid (€ 11.970)

Middels een nul meting hebben we de actuele situatie van onze speeltuinen in kaart gebracht. Met deze kennis kunnen wij ons speelbeleid, dat afloopt in 2023, verder actualiseren. De planning is dat het geactualiseerde beleid in februari 2024 wordt geagendeerd voor de raad.

• Indexering benodigde middelen uitwerkingsprogramma spelen (€ 89.962)

De benodigde middelen om het lopende uitwerkingsprogramma spelen vorm te geven zijn begin 2023 niet geïndexeerd. Reden hiervoor was het ontbreken van ambtelijke capaciteit. De aanvullende kosten voor de realisatie van het uitvoeringsprogramma worden alsnog in deze 2e bestuursrapportage meegenomen.

• Extra kosten speeltuin Prunusstraat (€ 11.000)

De actualisatie van de speeltuin in de Prunusstraat valt in 2023 door indexatie duurder uit. Ondanks subsidie is een bedrag van € 11.000 ongedekt.

Overige kleine verschillen (nadeel incidenteel in 2023 € 10.000)

Taakveld 7.4 Milieubeheer (nadeel incidenteel in 2023 € 69.997)
Tijdelijke regeling decentrale overheden voor klimaat en energiebeleid (budgettair neutraal in 2023)
Om uitvoering te geven aan de Klimaatwet heeft het Rijk subsidie beschikbaar gesteld voor gemeentelijke uitvoeringstaken op het gebied van klimaat- en energiebeleid. Zo krijgen gemeenten en provincies de mogelijkheid hun interne organisatie te versterken voor het uitvoeren van deze taken en het behalen van het doel om in 2030 55% minder Co2 uit te stoten.
De subsidiebeschikking over de totale periode ziet er als volgt uit:
Voor het jaar 2023 een bedrag van € 392.965
Voor het jaar 2024 een bedrag van € 396.529
Voor het jaar 2025 een bedrag van € 400.094
In de kadernota 2024 en conceptbegroting 2024 is voorgesteld deze middelen in te zetten voor aardgasvrije wijken. De jaren 2024 en 2025 zijn al meegenomen bij de begroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027.

Bestuursrapportage ODR (nadeel incidenteel in 2023 € 69.997)
Er is op dit moment een nadeel van € 69.997 zichtbaar in de bestuursrapportage van de Omgevingsdienst Rivierenland (ODR). Zoals eerder aangekondigd, werd verwacht dat er met de bijgestelde begroting een fors tekort op de personeelskosten zou ontstaan omdat de CAO-stijging niet goed is verwerkt. Inmiddels hebben er correcties plaatsgevonden waarbij ook diverse voordelen zijn meegenomen bij de herberekening van het uurtarief. Dit heeft geresulteerd in een lager nadeel dan verwacht.

Energiearmoede (budgettair neutraal)
Het kabinet heeft extra middelen (€ 157.353) beschikbaar gesteld om energiearmoede te bestrijden en kwetsbare huishoudens in huur- en koopwoningen te helpen met het verlagen van hun energieverbruik via energieadvies en kleine tot middelgrote energiebesparende maatregelen.

Taakveld 7.5 Begraafplaatsen en crematoria (incidenteel voordeel in 2023 van € 50.000)
Begraafrechten (incidenteel voordeel in 2023 van € 50.000)
Er zijn in 2023 meer begraafrechten verstrekt. Hierdoor zijn er vooralsnog incidenteel meer inkomsten gegenereerd. Nader onderzoek moet uitwijzen of en hoeveel van deze inkomsten structureel is.

Taakveld 8.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) (incidenteel voordeel in 2023 van € 490.000 en incidenteel nadeel in 2024 van € 490.000)
Bouwgrondexploitatie Casterhoven (incidenteel voordeel in 2023 van € 490.000 en incidenteel nadeel in 2024 van € 490.000)
Op basis van de vaststellingsovereenkomst Casterhoven krijgt de gemeente een bijdrage die is verdeeld in twee fasen. De eerste fase van € 260.000 is ontvangen in 2022, de tweede fase van
€ 260.000 is ontvangen in 2023. Nog niet alle werkzaamheden betreffende Casterhoven zijn uitgevoerd. Het resterende bedrag van € 490.000 wordt meegenomen naar het volgend boekjaar.

Binnen dit taakveld ziet u het incidenteel voordeel van 2023 (lagere last exploitatie) en het incidenteel nadeel van 2024 (hogere last exploitatie). Verderop bij de mutaties in reserves bij de algemene dekkingsmiddelen ziet u de mutaties die via de algemene reserve lopen. Per saldo betreft dit een budgettair neutraal effect voor deze bestuursrapportage.

Taakveld 8.3 Wonen en bouwen (incidenteel voordeel in 2023 € 49.000)

Bestuursopdracht woonwagenstandplaatsen (nadeel incidenteel in 2023 van € 51.000)
We moeten dertien nieuwe woonwagenstandplaatsen realiseren. Met deze bestuursopdracht worden de daarvoor benodigde onderzoeken uitgevoerd en de verdere ruimtelijke planvorming mogelijk gemaakt. Na afronding van de onderzoeken wordt voor de haalbare locaties een ruimtelijke procedure opgestart. Omwonenden en andere belanghebbenden worden van het begin betrokken bij de planvorming, zodra duidelijk is welke locaties mogelijk zijn.
Voor dekking van de lasten (€ 51.000) is vooralsnog de stelpost beleidsvoornemens ingezet.

Voor de in de bestuursopdracht omschreven werkzaamheden (onderzoeken, ruimtelijke procedure en inhuur externe projectleider) is een budget van € 86.000 benodigd. Er is een dekking van € 35.000 vanuit een al ontvangen doelgroepensubsidie van de Rijksoverheid. Voor de resterende kosten (€ 51.000) vragen wij opnieuw deze subsidie aan. Wanneer de subsidie wordt toegekend maken we geen aanspraak op de stelpost beleidsvoornemens.

Vrijeveld toezicht (voordeel incidenteel voor 2023 van € 100.000)
Op het budget voor toezicht en handhaving dat niet aan een vergunning gebonden is, het zogenaamde vrijeveldtoezicht, verwachten we € 100.000 over te houden. Door personeelstekorten bij de omgevingsdienst (ODR) zijn voor dit project tot nu toe veel minder uren gemaakt. De ODR heeft toegezegd om extra aandacht aan dit project te besteden en de begrote urenplanning in te halen. Ondanks deze extra inzet verwachten wij aan het einde van 2023 een aanzienlijk bedrag over te houden.

Actualisatie Nota Bovenwijks (incidenteel voordeel van € 78.580 voor 2023, € 164.895 voor 2024 en € 122.975 voor 2025)
Door een bijstelling van de Nota Bovenwijks (deel B) zijn de ontvangsten uit projecten (Reserve ruimtelijke investeringen) en de dotatie aan de reserve bovenwijkse voorziening bijgesteld. Dit resulteert in een incidenteel voordeel van € 78.580 voor 2023, € 164.895 voor 2024 en € 147.975 voor 2025. Dit voordeel heeft een relatie met het nadeel benoemd onder Programma 3 mutaties reserves. Daarnaast wordt in de Nota Bovenwijks een nadeel geraamd voor een bijdrage voor Speelvoorzieningen in 2025 van € 25.000.

In totaliteit heeft de actualisatie van de Nota Bovenwijks (deel B) met de mutaties op programma 3, 4 en 6 in samenhang met de mutaties op reserves binnen programma 3 een budgettair neutraal effect in deze bestuursrapportage. Zie daarvoor de extra toelichting bij mutaties in reserves programma 3.  

Actualisatie Staat van vaste Activa (incidenteel voordeel van € 138.218 voor 2023)
Onlangs heeft u in de begroting 2024 kunnen vernemen dat de staat van vaste activa meerjarig is geactualiseerd. Hierbij ziet u het financieel effect terug met betrekking tot jaarschijf 2023, het effect voor dit programma bedraagt incidenteel € 138.218 voordelig voor 2023.

Septembercirculaire (structureel nadeel van € 4.008 in 2023,  € 4.288 in 2024, € 4.521 in 2025 en € 4.404 in 2026)
Hier ziet u het financieel meerjarig effect terug van de septembercirculaire 2023. U dient het nadeel onder dit programma in relatie te zien met de bijstelling van diverse budgetten binnen de overige programma's en of taakvelden in deze bestuursrapportage. Voor een uitgebreide inhoudelijke en integrale toelichting verwijzen wij u naar de raadsinformatiebrief inzake de septembercirculaire 2023.